In gesprek met dr. Henri Kiers (1962), directeur aan de Hogeschool Utrecht en voorzitter bij Stichting Keurmerk Fysiotherapie (SKF) over de meerwaarde van online zorg.
“De meerwaarde van blended zorg staat voor mij als een paal boven water”, geeft dr. Henri Kiers direct bij de start van het interview duidelijk te kennen. Als directeur van Hogeschool Utrecht maakt hij zich binnen de onderwijsprogramma’s hard voor blended care toepassingen, zodat straks alle afgestudeerden al gewend zijn om ‘blended’ te werken. Studenten van de opleiding fysiotherapie krijgen al vanaf het eerste jaar van hun opleiding aangeleerd hoe ze digitale tools kunnen toepassen. Hogeschool Utrecht staat ook bekend om de wetenschappelijke studies naar e-health, blended care en digitale technologieën in de beweegzorg. Momenteel wordt er door het Lectoraat Innovatie van Beweegzorg van de hogeschool onderzoek verricht naar blended care.
Wat verstaan we nu onder blended care en kunnen wij er nog om heen?
“De vraag is of je dat moet willen. Willen we er nog omheen? En dan zeg ik volmondig ‘nee’. De combinatie tussen fysieke en online zorg, heeft namelijk een absolute meerwaarde. En daarin moeten we het ook zoeken, in de meerwaarde die het heeft voor de (eerstelijns) zorg. Het is een prachtige kans om onze zorg een stap verder te brengen en te verbeteren.”
“Blended care sluit heel goed aan bij de praktijk”
Tal van voordelen
“Vanuit praktisch oogpunt zijn er ontzettend veel voordelen van blended care te noemen. Allereerst de monitoring. Je kunt met behulp van blended care het effect van een behandeling in de gaten houden, je kunt gaan monitoren of het effect aanhoudt. Je kunt het ook gebruiken om de behandeling te optimaliseren door bijvoorbeeld cliënten frequenter of een langere periode te begeleiden. Daarbij is videobellen een perfect hulpmiddel. Het is niet meer noodzakelijk dat de hbo-geschoolde fysiotherapeut daadwerkelijk naast de hometrainer van de cliënt moet staan om een cliënt te kunnen begeleiden.”
“Invloed op gedragsverandering is groter met blended care”
“Het belangrijkste voordeel is dat je blended care kunt inzetten om gedragsverandering te beïnvloeden. Dat past bij de nieuwe zienswijze in de zorg dat de regie meer bij de cliënt moet komen te liggen. Cliënten dragen steeds meer verantwoordelijkheid voor hun eigen herstel. Onze oude denkwijze was dat we ‘even een werveltje recht konden zetten’ en dat dan de cliënt weer vrolijk verder kon. Maar als de cliënt een maand later met dezelfde klacht weer bij je staat dan ben je niets opgeschoten. Met meer begeleiding en passende adviezen kun je met behulp van blended care de cliënt bewuster maken van zijn eigen invloed op zijn herstel. Je kunt in bepaalde cases – het is niet voor alles geschikt – ervoor zorgen dat het herstel van een cliënt start in de praktijk maar dat het verdere herstel verder thuis gebeurt.
“Met blended care kun je de ‘quality time’ tussen cliënt en behandelaar vergroten”
Drie aandachtspunten
“Er zijn wel drie aandachtspunten die we niet uit het oog moeten verliezen. Ten eerste is de kwaliteit van de verstrekte informatie van groot belang. Online zorg is natuurlijk meer dan alleen een afspraak kunnen maken via een app. De kwaliteit van de online communicatie met een cliënt moet goed, eenduidig en betrouwbaar zijn. Ten tweede, het moet geen panacee worden voor het probleem van overheid en verzekeraars voor hun gemeenschappelijke vraag met betrekking tot de betaalbaarheid van de zorg. De insteek moet zijn dat we de zorg ermee verbeteren. Als we daardoor meer mensen voor hetzelfde geld kunnen helpen is dat mooi meegenomen. Het risico bestaat nu dat het wordt gezien als de goedkopere versie van de huidige zorg. Dan verliezen we het belangrijkste uit het oog. Want een groot deel van het effect van onze zorg heeft te maken met persoonlijk contact en de aandacht voor de cliënt. Dat moeten we altijd blijven respecteren. Ik zie de online middelen als een hele welkome ondersteuning van het zorgproces, waarbij delen van dit proces kunnen worden vervangen door online, juist met als doel dat de ‘quality time’ met de cliënt vergroot wordt.”
“Videoconsult pas inzetten na face-to-face contact”
“En ten derde, maar dat is voor een zorgprofessional een vanzelfsprekendheid, dat een videoconsult niet direct een eerste consult kan vervangen. De analyse van het probleem van de cliënt zal toch vaak face-to-face moeten plaatsvinden. Bij een eenvoudige, korte vraag is het geen probleem. Maar bij een complexe vraag moet de voorkeur uitgaan naar persoonlijk contact. Cliënten formuleren hun klachten vaak in somatische woorden, maar wat ze er daadwerkelijk mee proberen te zeggen kun je alleen achterhalen als je de cliënt face-to-face spreekt.”
Hoe verwacht je dat de ‘nieuwe generatie’ studenten in het arbeidsveld staan?
“De studenten van nu zijn opgegroeid in het digitale tijdperk. Dat is weliswaar beperkt tot social media, dus je mag er niet vanuit gaan dat ze daarom per definitie handig zijn met allerlei andere softwarepakketten. Dus het is noodzaak dat we het werken met e-health toepassingen in de opleiding integreren. In de lessen krijgen de studenten de online mogelijkheden aangereikt en ze leren werken met bijvoorbeeld digitale oefenprogramma’s.
Het is wel zo dat die digitale vernieuwingen en die andere zienswijze op de zorg waarmee studenten het werkveld ingestuurd worden nog niet altijd accorderen met de praktijk. Er moet in het werkveld zelf nog een balans gevonden worden tussen de oude en de nieuwe manier van werken. Of die balans gevonden gaat worden is afhankelijk van de mate waarin zorgverleners open staan voor deze nieuwe ontwikkelingen.”
Hoe gaat het SKF hiermee om, hoe sturen en begeleiden jullie praktijken op dit vlak?
“Het SKF stuurt niet. Wij schrijven fysiotherapeuten niet voor hoe ze moeten behandelen. Wij stimuleren praktijken om zich te blijven ontwikkelen op het leveren van goede zorg. Daarbij kunnen wij een richting aangeven maar dwingen wij niet af. Wij voeren een kwaliteitsregister, ontwikkelen informatiemateriaal en maken het voor praktijken mogelijk om scholing te volgen. Ook kan een innoverende praktijk gebruik maken van ons innovatiefonds. Als een praktijk of fysiotherapeut een goed innoverend idee heeft op het gebied van e-health, kan hij laagdrempelig bij ons een subsidie aanvragen om zijn idee verder uit te werken.”
“Met zorgverzekeraars niet meer discussiëren op de vierkante millimeter”
“Wij hebben als Keurmerk er sterk op ingezet om met zorgverzekeraars niet te discussiëren op de vierkante millimeter. We moeten ons veel meer richten op substitutie van zorg. Ook al maak je fysiotherapie twee keer zo duur, dan is het vaak nog steeds goedkoper dan duurdere tweedelijns zorg. Daarnaast kent fysiotherapie weinig tot geen schadelijke bijwerkingen. Dat is wat we met elkaar moeten aantonen, ook in cijfers. Daar ligt veel meer potentieel. Ik zie gelukkig dat de hele discussie is gekanteld en dat er inderdaad nu meer gekeken wordt naar hoe we substitutie van zorg hard kunnen maken.”
Wat is er nu nodig om blended care verder door te ontwikkelen?
“Er is een sterke behoefte aan ‘user-cases’ waaruit blijkt dat de zorg met de inzet van blended care bij een specifieke populatie op een bepaalde manier of net zo goed of beter werkt en efficiënter is. Vervolgens hoort daar een passende financieringsstructuur bij. Wij, fysiotherapeuten, moeten grootschaliger aantonen dat behandelingen succesvol zijn. We moeten die dataverzameling sterker opzetten en betrouwbaarder maken en het landelijk aanpakken. Dan krijg je de verzekeraars en beleidsbepalers mee.”
‘Think big, start small, act fast’.
Heb je nog een waardevolle tip voor eerstelijns praktijkeigenaren?
“Met betrekking tot blended care heb ik twee tips. Ten eerste: ‘Think big, start small, act fast’. Daarmee bedoel ik dat je moet denken in dromen. Denk aan wat de ideale situatie zou zijn, kom dan weer met beide benen op de grond en begin met kleine stapjes, maar begin er wel snel aan. Liever vandaag nog, dan morgen. Tweede tip: Probeer ‘gewoon’ eens zo’n videoconsult. Probeer bijvoorbeeld bij de 3e afspraak eens te videobellen om de voortgang te bespreken. En pas dat een aantal weken structureel toe. Daarbij hoeft niet dat alles perfect georganiseerd te zijn voordat je er mee kan beginnen. Begin ermee en ontdek gaandeweg de meerwaarde.”
Lees hier het e-magazine E-HEALTH = HEALTH